Таргалалт ба илүүдэл жин хэрхэн үүсч байна вэ?

Хүүхдийн таргалалт олон хүчин зүйлээс үүддэгээс хамгийн өндөр эрсдэл нь эцэг эхийн таргалалт ба энэ нь гэр бүлийн орчин болон гентэй холбоотой байдаг.

Хүүхдийн хэт таргалалт ойрын хугацаанд болон урт хугацаанд эрүүл мэнд, хүний сайн сайхан байдалд ихээхэн хор   нөлөөтэй.                                                                                                                                                                      Ойрын хугацаан дахь эрүүл мэндэд учрах хор                                        

Тарган хүүхдүүд зүрх судасны өвчин тусах өндөр магадлалтай байдаг ба жишээ нь өндөр хлостерины түвшин , өндөр цусны даралт гэх мэт . 5-17 насны хэт таргалалттай хүүхдүүдийн 70 хувь нь ядаж нэг зүрх судасны өвчтэй болох      өндөр эрсдэлтэй байдаг аж . Мөн чихрийн шижин өвчний угтвар үе үүсэх магадлал ихэсч цусан дахь глюкозын         хэмжээ нэмэгдсээр чихрийн шинжин үүсэх өндөр эрсдэлийг бий болгодог.

Хэт таргалалттай хүүхэд болон насанд хүрэгсэд яс болон үе мөчний өвчтэй болох хамгийн өндөр эрсдэлд байдаг ба  нойрсох  үед амьсгал зогсох хам шинж болон сэтгэл зүйн талаас шоолуулах , өөртөө итгэх итгэлгүй болох зэрэг олон  сөрөг нөлөө гардаг байна.

Удаан хугацаанд эрүүл мэндэд илрэх сөрөг нөлөө                                                                                                Таргалалттай хүүхэд насанд хүрсэн хойноо ч таргалалттай үлдэх магадлал их байдаг байна . Тиймээс зүрхний өвчин чихрийн шижин хэв шинж 2 , харвалт , хэд хэдэн төрлийн хавдар , ясны , үе мөчний үрэвсэл зэрэг өвчтэй болох       өндөр эрсдэлтэй . Нэгэн судалгаагаар  хоёр наснаасаа эхлэн багаасаа таргалсан хүүхдүүд насанд хүрсэн хойноо ч хэт таргалалттай үлдэх магадлал өндөр байдгийг харуулжээ .

 

Урьдчилан сэргийлэх

-Эрүүл амьдралын хэв маяг буюу эрүүл хооллож , дасгал хөдөлгөөн хийснээр хэт таргалалт түүнээс хамаарах өвчтэй болох эрсдэлийг бууруулна .

Хүүхдүүдийн хоололт , дасгал хөдөлгөөн нь нийгмийн олон хэсгээс хамаардаг ба жишээ нь гэр бүл , хамт олон          нийгмийн бүлгүүд , сургууль , хүүхэд асрах байгууллагууд , мэдээллийн хэрэгсэл , хоол хүнсний үйлдвэрлэл           энтертайнментийн салбар гэх мэт . Сургууль бол эрүүл зан төлвийг төлөвшүүлж дэмжих бодлого хэрэгжүүлэх             хамгийн аюулгүй баталгаатай орчин юм . Мөн гэр бүл эцэг эхийн хооллолт нь хүүхдүүдэд маш их нөлөөтэй . Мөн      өвөө эмээ дээрээ өссөн хүүхэд аав ээжтэйгээ өссөн хүүдээс илүү таргалах хандлагатай байдаг байна. Мөн ээжүүд хэр их ажил хийнэ тэр хэмжээгээр хүүхддүд таргалах хандлага сүүлийн үед нийгэмд ажиглагдаж  байна .       

Таргалалтын шалтгаан:

Энгийн хөнгөн хэлбэрийн таргалалт: Хүний биед орж буй шим тэжээлийн хэмжээ ба түүнийг зарцуулж буй хэмжээ      хоёрын зөрүүгээс үүссэн таргалалт юм. Нэг үгээр хэлбэл их идээд бага хөдөлж байгаагаас үүсдэг таргалалт ба        энэхүү таргалалтын эсрэг эмчилгээ нь хамгийн үр дүнтэй болдог юм.

Хам шинж чанараас үүдэлтэй таргалалт:

Хавагнах, хоолны шингэц муу байх, үе мөчний үрэвсэл,мэдрэлийн ядаргаа зэргээс үүдэлтэй бодисын солилцооны    дутагдал гол шалтгаан байх нь илбэг байдаг. Энэ төрлйин таргалалт нь хоолны зохицуулалт ба хөдөлгөөн дасгалын    аргаар турхад хэцүү ба гол шалтгаан болсон өвчний эмчилгээг давхар хийж биеийн дотоод бодисын солилцоог          сэргээж өгсөнөөр үр дүнтэй эмчилгээ болдог.

Төрсөний дараах үеийн таргалалт:

Жирэмсэн байх үедээ бүсгүйчүүд маань хэвлийдээ тээх урагтаа хэрэгцээт шим тэжээлийг хүргэх үүднээс хоолны   дуршил нэмэгдэх ба үүнээс үүдээд хоолны дэглэм алдагдах зэрэг нь таргалалт үүсэх гол шалтгаан болдог.
Жирэмсэн байх үед хүний бие аяндаа хоол боловсруулах, шингээх үйл ажиллагааг хурдасгаж төрөлт болон төрсөний дараах үед зарцуулах хүч тэнхээг хуримтлуулах зорилгоор шим тэжээлийг өөх тос хэлбэрээр хадгалдаг байна.

Тиймээс биеийн жин нэмэгдэн таргалалт үүсч ихэлэх ба энэ үед хэтэрхий ихээр идэх юм бол түүнийг дагаад хэт       таргалалт үүсэх нь амархан байдаг.

Бага насны хүүхдийн таргалалт:

Бага насны хүүхдийн таргалалтын гол шалтгаан нь ихэвчилэн элдэв төрлийн түргэн хоолнууд, цагийн хуваарьгүй       хооллолт ба чихрийн шижин зэрэг бадаг бол удамшлийн гаралтай байхч тохиолдол байдаг.

Хэт таргалалт нь бага насны хүүхдийн сэтгэл зүйд нөлөөлөх нөлөө их байдаг ба өөрийгөө илэрхийлэх чадвар муу,     аймхай хулчигар, өөртөө итгэх итгэлгүй болох зэрэг хүүхдэд үзүүлэх сөрөг нөлөө их учир эмчилгээ хийлгэх нь нэн   чухал юм.

 

Гэдэс орчмын таргалалт буюу харвин:

Даймонд хэлбэрийн таргалалт гэж нэрлэдэг гүзээ, хариван үүсэх гол шалтаан нь ихэвчилэн цагийн хуваарьгүй          хооллолт, өтгөн хатах, хэт их идэх зэрэг юм.

Илүүдэл жингээ бодож олох арга (Body Mass Index буюу BMI)

Та хэр илүүдэл жинтэй болохоо бодож олж болох энэхүү арга нь өөрийнхөө жинг өндөрийнхөө квадратаар хувааж      өгөх юм. (BMI=Kg/m²)

Илүүдэл жингийн хэмжээ:
<18.5: Жин хэвийн хэмжээнээс бага
18.5-22.9: Дундаж, хэвийн
23-24.9: Жин бага зэргийн өсөлттэй
25.0-29.9: Таргалалтын 1-р шат, дунд зэргийн таргалалттай
>=30: Хэт таргалалт
Жишээ нь: 178 см өндөртэй хүн 80кг жинтэй гэж бодвол BMI=80/1,78м²= 25.2 буюу бага зэргийн таргалалттай гарч байна.

Жингээ барих зөв хооллолтын аргууд:

Өдрийн гурван хоолоос татгалзахгүй байх
Хоолны цагийг яс баримтлах
Хоолыг сайн зажилж идэх
Өөх тос багатай хоолыг сонгон хэрэглэх
Хоолыг шорвог идэхээс ба хэт халуун ногоотой хоолноос татгалзах
Элдэв төрлийн бэлэн хоолноос илүү байгалын гаралтай гэрийн нөхцөлд хийж боловсруулсан хоол унд хэрэглэх
Хоолны хооронд идэх хөнгөн зуушнаас татгалзах                                                                                                         Алим жимс болон хоолондоо хүнсний ногоог ихээр хэрэглэх
Ус хангалттай ууж байх

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас хүүхдийн таргыг анхааралдаа авах нь зүйтэй гэж үзсэн байна.Тарган              хүүхдүүд өвчинд өртөмтгий байдаг ба үе тэнгийнхэнтэй нь харьцуулахад хөдөлгөөн удаан байдгаас сэтгэлзүйн хувьд асуудалд орох нь цөөнгүй гэнэ. ДЭМБ-ын үнэлгээгээр, 2025 он гэхэд тийм хүүхдүүд 75 сая болох ажээ хэмээн Fox News мэдээллээ.

Хүүхэд бага байхдаа мах мариатай, булцгар байх нь хөөрхөн харагддаг. Гэвч томрох тусам, ялангуяа шилжилтийн     насанд очихдоо хүүхдүүд илүүдэл жиндээ санаа зовох, шаналах, үе тэнгийнхнээсээ ичингүйрэх байдал гардаг. Шогч хүүхдүүд элдэв янзын нэр хоч өгөх нь ч бий. Тиймээс хүүхдийг өөртөө итгэлгүй нэгэн болгохгүйн тулд багаас нь хоол унданд нь анхаарч, өөрт нь ч тийм төлөвшил суулгахыг эцэг эхчүүдэд зөвлөе. Дашрамд хэлэхэд, илүүдэл жиндээ    зөвхөн охид төдийгүй хөвгүүд ч мөн адил шаналдаг болохыг сэтгэлзүйчид тогтоосон.
Хүүхдийг багаас нь тогтмол нэг цагт хооллож хэвшүүл. Хоолны завсар хооронд элдэв амттан, боов боорцог өгөх        хэрэггүй. Ийм буруу зуршилд бүү сурга.
Сүүг исгэлэн сүүн бүтээгдэхүүнээр(тараг, йогурт, цөцгий, хоормог, аарц гэх мэт) орлуулж болно.Энэ нь бие организмд ч ашигтай. Хоолыг удаан, яаралгүй зажлуулж сурга. Энэ нь хоолны шингэцэд сайн төдийгүй,амархан цатгах мэдрэмж төрүүлдэг.
Элдэв төрлийн хийжүүлсэн ундаа хүүхдэд тохиромж муутай. Чихэрлэг ихтэй тул таргалуулах үндэс болдог. Үүнийг   жимсний компот, шүүсээр орлуулж болно.
Бие организмд өөх хуримтлуулахад саад болдог чидун тосоор салат, зуушийг найруулах хэрэгтэй.
Шарсан өндөг, төмс, тостой шөл, хурц хоолыг хязгаарлах. Хүүхдэд аль болох чанасан, жигнэсэн хоолыг түлхүү өгөх шаардлагатай. Ихэнх нь хүүхдийн бие бялдрын зөв хөгжилд тустай.

ДЭМБ-аас гаргасан судалгаагаар бага насны хүүхдүүд хэт таргалах нь их байгаа аж. Судалгааны дүнгээр сүүлийн   хорин жил тарган хүүхдийн тоо жаран хувиар өссөн үзүүлэлттэй байгаа юм байна. Уг судалгааг дэлхийн 144 оронд    явуулсан бөгөөд одоогоос гучин жилийн өмнө дэлхий дээрх тав хүртэлх насны хүүхдийн 4.2 хувь нь таргалалттай     байсан бол энэ онд 6.7 хувьтай болсон байна. Хэрэв бага насны хүүхдийн таргалалт энэ байдлаар үргэлжилвэл ирэх 2020 он гэхэд тавин сая хүүхэд хэт таргалалттай болох гэнэ. Түүнчлэн хөгжиж буй орнуудад бага насны хүүхэд        хамгийн ихээр таргалж байгаа ажээ.

Манай Тод-Эйч хүүхдийн таргалалт ямар шалтгаанаас болж байна гэдгийг оношлон, хүүхдэд өөрт тохирсон  спорт     эмчилгээг хийж байна.